ความหมายของสถิติ

สถิติมีความหมาย 2 อย่างคือ
1 หมายถึง ตัวเลขหรือกลุ่มของตัวเลขที่แสดงข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเรื่องหนึ่งแรื่องใดเช่นสถิติเกี่ยวกับปริมานน้ำฝน สถิติการเกิดอัคคีภัย เป็นต้น 2 หมายถึง วิชาที่เป็นทั้งวิทยาศาสตร์และศิลป ว่าด้วยกาศึกษาที่เกี่ยวกับข้อมูล ซึ่งประกอบด้วย

การเก็บรวบรวมข้อมูล ( collection of date)
การนำเสนอข้อมูล( presentation of date)
การวิเคราะข้อมูล (analysis of date)
การความหมายข้อมูล (interpretation of data )

ในความหมายที่สอง หมายถึง วิธีการที่เริ่มต้นตั้งแต่การเก็บรวบรวมข้อมูล วึ่งมีหลายวิธีเพราะต้องเก็บข้อมูลที่ถูกต้อง เหมาะสม ถ้าได้ข้อมูลที่ไม่ถูกต้อง หรือไม่เหมาะสมข้อมูลเหล่านี้ย่อมใช้ไม่ได้ หรือใช้ได้แต่เพียงส่วนน้อยข้อมูลที่เก็บรวบรวมมา จำเป็นจะต้องมีการนำมาจัดใหม่ให้ดูง่ายหรือเป็นระเบียบ การจัดข้อมูลใหม่อาจใช้ตาราง กราฟ หรือรูปภาพขั้นตอนนี้เรียกว่าการนำเสนอข้อมูล

ขอบข่ายของสถิติ

1. สถิติเชิงพรรณนา เป็นสถิติที่ว่าด้วยการบรรยายถึงกระบวนการต่างๆทางสถิติ รวมถึง   การวิเคราะห์ข้อมูลอย่างง่าย เช่น การหาค่าเฉลี่ยเลขคณิต มัธยฐาน ฐานนิยม ความแปรปรวน เป็นต้น สถิตินี้เมื่อได้ผลจากการศึกษาแล้วสามารถอธิบายได้เพียงคุณลักษณะของสิ่งที่ศึกษาเท่านั้น ไม่สามารถอ้างอิงไปยังกลุ่มอื่นๆได้
2. สถิติอ้างอิง เป็นสถิติที่ว่าด้วยการสรุปผลในสิ่งที่ศึกษา โดยอาศัยข้อมูลที่ได้จากกลุ่มตัวอย่างมาสรุปผลข้อมูลเกี่ยวกับประชากร โดยใช้ทฤษฎีทางสถิติ

ข้อมูลทางสถิติ

ข้อมูล   หมายถึง   ข้อความจริงที่อาจเป็นตัวเลขหรือข้อความก็ได้   ข้อความจริงที่ปรากฏ ให้เห็นเป็นประจักษ์สามารถรับรู้ได้ด้วยประสาทสัมผัสทั้งห้า ทั้งที่สามารถนับได้และนับไม่ได้ มีคุณลักษณะเป็นวัตถุสิ่งของ เหตุการณ์หรือสถานการณ์ ทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น และต้องเป็นสิ่งมีความหมายในตัวมันเองซึ่งอาจจะอยู่ในรูปของรูปภาพ  แสง สี  เสียง  รส นอกจากนี้ข้อเท็จจริงอาจจะอยู่ในรูปของคุณสมบัติเป็นน้ำหนัก แรง อุณหภูมิ จำนวน
ข้อมูลดิบ  หมายถึง วัตถุสิ่งของ เหตุการณ์ สถานการณ์ ที่มีคุณลักษณะหรือคุณสมบัติอยู่ในสภาพเดิม มีความอิสระเป็นเอกเทศในตัวมันเองยังไม่ผ่านการกลั่นกรอง ไม่ได้ถูกนำไป แปรรูปหรือประยุกต์ใช้กับงานใด ๆ

ประเภทของข้อมูล

จำแนกตามวิธีการเก็บรวบรวม

1. ข้อมูลปฐมภูมิ  ข้อมูลที่ผู้ใช้ต้องเก็บรวบรวมจากผู้ให้ข้อมูลหรือแหล่งที่มาของข้อมูลโดยตรง  ซึ่งอาจทำได้โดยการสัมภาษณ์  วัด  นับ หรือสังเกตจากแหล่งข้อมูลโดยตรง  โดยที่ข้อมูลเหล่านี้ไม่เคยมีผู้ใดเก็บรวบรวมไว้ก่อน  การเก็บรวบรวมข้อมูลประเภทนี้ทำได้  2  วิธี  คือ การสำมะโน  (census)  และการสำรวจจากกลุ่มตัวอย่าง (sample  survey)
2. ข้อมูลทุติยภูมิ ข้อมูลที่ผู้ใช้ไม่ต้องเก็บรวบรวมจากผู้ให้ข้อมูลหรือแหล่งที่มาของข้อมูลโดยตรง แต่ได้จากข้อมูลที่ผู้อื่นรวบรวมไว้แล้ว ซึ่งอาจเป็นการเก็บไว้ใช้ประโยชน์ในการบริหารหน่วยงานนั้น ๆ หรือเก็บไว้ใช้ในการวิเคราะห์วิจัยเพื่อแก้ปัญหาด้านต่าง ๆของหน่วยงานหรือสังคมโดยส่วนรวม แหล่งที่มาของข้อมูลทุติยภูมิที่สำคัญ คือ รายงานต่าง ๆของหน่วยราชการและองค์การของรัฐบาล รายงานและบทความจากหนังสือ หรือรายงานจากหน่วยงานเอกชน

จำแนกตามลักษณะของข้อมูล

1. ข้อมูลเชิงปริมาณ  ข้อมูลที่เป็นตัวเลขบอกปริมาณ สามารถเปรียบเทียบได้โดยตรง     เช่น จำนวนเงิน ค่าใช้จ่ายในแต่ละวัน เป็นต้น
2. ข้อมูลเชิงคุณภาพ ข้อมูลที่บอกคุณลักษณะของสิ่งต่างๆ เช่น เพศ ศาสนาที่นับถือ ประเภทกีฬา เป็นต้น

ตัวอย่าง ข้อมูลต่อไปนี้เป็นข้อมูลชนิดใด
ที่ ข้อมูล                       ข้อมูลเชิงปริมาณ ข้อมูลเชิงคุณภาพ
1 อายุ                                       √
2 คะแนนสอบ                       √
3 ศาสนา                                                            √
4 จำนวนเงิน                       √
5 ค่าใช้จ่ายในแต่ละวัน       √
6 เพศ                                                                    √
7 ประเภทกีฬา                                                    √

ระเบียบวิธีการทางสถิติ เป็นกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ที่คลอบคลุมตั้งแต่เรื่องการกำหนดประเด็นปัญหา เขียนข้อคำถามการเก็บรวบรวมข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูล การนำเสนอข้อมูล และการแปลความหมายข้อมูล เพื่อตอบประเด็นปัญหาที่กำหนดและคำถาม ซึ่งนำไปสู่การตัดสินใจที่มีเหตุผลและมีประโยชน์ต่อชีวิตประจำวัน
การเก็บรวบรวมข้อมูล หมายถึง เป็นขั้นตอนที่จะให้ได้มาซึ่งข้อมูลสถิติ เป็นการเก็บรวบรวมเอาผลที่ได้จากการวัดหรือการนับมาไว้ข้อมูล อาจเป็นข้อมูลปฐมภูมิซึ่งเป็นข้อมูลที่ผู้ใช้ต้องเก็บรวบรวมจากผู้ให้ข้อมูลหรือแหล่งที่มาของข้อมูลโดยตรง หรือข้อมูลทุติยภูมิซึ่งเป็นข้อมูลที่ผู้ใช้ไม่ต้องเก็บรวบรวมจากผู้ให้ข้อมูลหรือแหล่งที่มาของข้อมูลโดยตรง แต่ได้จากข้อมูลที่ผู้อื่นรวบรวมไว้แล้ว
ขั้นตอนการเก็บรวบรวมข้อมูล
1. กำหนดข้อมูลและตัวชี้วัด การกำหนดว่าข้อมูลที่ต้องการมีอะไรบ้าง โดยการศึกษาและวิเคราะห์จากวัตถุประสงค์หรือปัญหาของสิ่งที่สนใจ หรือสิ่งที่ต้องการศึกษา
2. กำหนดแหล่งข้อมูล การกำหนดว่าแหล่งข้อมูลหรือผู้ให้ข้อมูลเป็นใครอยู่ที่ไหน มีขอบเขตเท่าไร
ที่จะต้องกำหนดให้ชัดเจน
3. กำหนดประชากรและกลุ่มตัวอย่าง
3.1 ประชากร หมายถึง สมาชิกทุกหน่วยของสิ่งที่สนใจศึกษา ซึ่งไม่ได้หมายถึงคนเพียงอย่างเดียว ประชากรอาจจะเป็นสิ่งของ เวลา สถานที่ เช่นถ้าสนใจว่าความคิดเห็นของคนไทยที่มีต่อการเลือกตั้ง ประชากร คือคนไทยทุกคน หรือถ้าสนใจอายุการใช้งานของเครื่องคอมพิวเตอร์ยี่ห้อหนึ่ง ประชากร คือ เครื่องคอมพิวเตอร์ยี่ห้อนั้นทุกเครื่อง  แต่การเก็บข้อมูลกับประชากรทุกหน่วยอาจทำให้เสียเวลาและค่าใช้จ่ายที่สูงมากและบางครั้งเป็นเรื่องที่ต้องตัดสินใจภายในเวลาจำกัด  การเลือกศึกษาเฉพาะบางส่วนของประชากรจึงเป็นเรื่องที่มีความจำเป็น เรียกว่ากลุ่มตัวอย่าง
3.2 กลุ่มตัวอย่าง หมายถึง ส่วนหนึ่งของประชากรที่นำมาศึกษาซึ่งเป็นตัวแทนของประชากร การที่กลุ่มตัวอย่างจะเป็นตัวแทนที่ดีของประชากร เพื่อการอ้างอิงไปยังประชากรอย่างน่าเชื่อถือได้นั้น จะต้องมีการเลือกตัวอย่างและขนาดตัวอย่างที่เหมาะสม
4. เลือกวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล  เลือกใช้วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลที่เหมาะสมโดยทั่วๆ ไป อาจแบ่งวิธีเก็บรวบรวมข้อมูล ออกได้เป็น  4  วิธี  ตามลักษณะของวิธีการที่ปฏิบัติ  ดังนี้
4.1 วิธีเก็บรวบรวมข้อมูลจากทะเบียนประวัติ  เป็นการเก็บข้อมูลจากหลักฐานต่าง ๆ มีความเชื่อถือสูง โดยต้องมีการปรับปรุงแก้ไขให้ข้อมูลในทะเบียนประวัติเป็นปัจจุบันอยู่เสมอ
4.2 วิธีเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสำรวจ เป็นการเก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์   การสอบถามทางไปรษณีย์หรือทางโทรศัพท์  อาจทำการสำมะโน  หรือการสำรวจจากกลุ่มตัวอย่าง การสำมะโน
4.3 วิธีเก็บรวบรวมข้อมูลจากการทดลอง  การได้ข้อมูลจากการทดลอง ได้ข้อมูลที่มีคุณภาพ สามารถควบคุมได้
4.4 วิธีเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสังเกต เป็นการเก็บข้อมูลจากการเฝ้าดูสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างใส่ใจและมีระเบียบวิธี เพื่อวิเคราะห์หรือหาความสัมพันธ์ของสิ่งที่เกิดขึ้นนั้นกับสิ่งอื่น