หน้าที่และการทำงานของตับในร่างกาย
มารู้จักกับตับซึ่งเป็นอวัยวะที่ใหญ่ที่สุดและสำคัญมากในร่างกายอยู่บริเวณชายโครงขวาใต้กระบังลม หนักประมาณ 2.5% ของน้ำหนักตัว ยาวประมาณ 7 นิ้ว เป็นอวัยวะที่มีเลือดมาเลี้ยงมากประมาณ 1500 cc. ต่อนาที หรือ 1 ใน 4 ของเลือดที่ออกจากหัวใจใน 1 นาที
1. “เป็นแหล่งสะสมเสบียงสารอาหารไว้ใช้ยามจำเป็น”
หนึ่งในหน้าที่ของตับคือการสะสมสารอาหารไว้ให้ร่างกายดึงออกมาใช้ในยามจำเป็น หรือในยามที่ร่างกายต้องการพลังงาน โดยตับจะสะสมทั้งไกลโคเจนที่แปลงมาจากน้ำตาลกลูโคส รวมไปถึงสะสมธาตุเหล็กที่เกิดจากการสลายตัวของฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง เพื่อนำกลับไปใช้สร้างฮีโมโกลบิน นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งที่สะสมของวิตามินเอ วิตามินดี วิตามินบีสิบสอง และทองแดง เป็นต้น
2. “เปลี่ยนโครงสร้างสารอาหารต่างๆ ให้เป็นสารที่ร่างกายต้องการ”
ตับมีหน้าที่ปรับเปลี่ยนโครงสร้างสารอาหารบางชนิด ให้อยู่ในรูปที่เซลล์ต่าง ๆ ของร่างกายสามารถนำไปใช้ได้ เช่น ตับทำการแปรเปลี่ยนน้ำตาลกลูโคส ให้กลายเป็นสารอาหารที่มีชื่อว่า ไกลโคเจน จากนั้นจึงนำไกลโคเจนมาสะสมไว้ที่ตับ และเมื่อใดก็ตามระดับน้ำตาลในเลือดของเราต่ำลง หรือเมื่อร่างกายเราต้องการพลังงาน ตับจะทำการแปลงไกลโคเจนให้กลับไปอยู่ในรูปของกลูโคส เพื่อนำไปใช้หล่อเลี้ยงร่างกายส่วนต่าง ๆ อีกครั้ง
3. หน้าที่ของตับ “สร้างอาวุธอย่างน้ำดี เพื่อช่วยเหลือลำไส้ในการย่อยไขมัน”
หน้าที่ของตับคือ การสร้างน้ำดีและเกลือน้ำดี ซึ่งจะทำการลำเลียงน้ำดีเหล่านั้นไปตามท่อน้ำดี โดยมีจุดหมายปลายทางคือ ลำไส้เล็ก และจะทำหน้าที่ในการช่วยย่อยสลายสารอาหารประเภทไขมันที่ลำไส้เล็ก ซึ่งในขณะเดียวกันตับก็ใช้ท่อน้ำดีเป็นช่องทางจำกัดของเสียและสิ่งมีพิษที่ตับเก็บไว้ ให้ออกไปพร้อมน้ำดี ตามทางเดินอาหารพร้อมกับกากอาหารต่าง ๆ นั่นเอง
4. “กำจัดสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาในร่างกายอย่างสารพิษ”
การกำจัดสารพิษและของเสียต่าง ๆ ในร่างกายนั้นถือเป็นอีกหนึ่งหน้าที่ของตับที่สำคัญ โดยจะทำการกำจัดสารพิษที่ลำไส้ดูดซึมเข้าไปในกระแสเลือด และเมื่อสารพิษเหล่านั้นเดินทางผ่านมายังตับ ตับก็จะทำลายทิ้งทันที หรือหากทำลายไม่ได้ก็จะส่งสารพิษนั้นออกไปทางระบบขับถ่ายของเรา ซึ่งสารพิษที่เป็นอัตราย ได้แก่ แอมโมเนีย แอลกอฮอล์ คาร์บอนเตตราคลอไรด์ และคลอโรฟอร์ม เป็นต้น
หน้าที่ของตับ
- ตับสร้างน้ำดีวันละประมาณ 500 – 1000 CC.
- เพื่อย่อยอาหารไขมัน
- สร้างโปรตีนอีกหลายชนิดที่สำคัญ คือ Globulin Albumin และโปรตีนที่ช่วยในการแข็งตัวของเลือด
- กำจัดสารพิษต่างๆ ได้แก่ ยาบางชนิดและแบคทีเรียบางชนิด
- สร้างเม็ดเลือดแดงตั้งแต่อายุครรภ์ได้ 2 เดือน
- หน้าที่ในการรีไซเคิลสารจากเม็ดเลือดแดงที่ถูกทำลายที่ม้าม
- เป็นที่เก็บวิตามินต่างๆ เช่น วิตามิน B12, วิตามิน A, D, E และ K
- เป็นแหล่งเก็บพลังงานให้ร่างกายในรูปของแป้ง (Glycogen) และสามารถนำ Glycogen มาสลายเป็นพลังงานให้แก่ร่างกายได้
หลักการและประโยชน์ของการตรวจ Liver enzymes
เซลล์ของตับมี enzyme หลายชนิด เมื่อเกิดตับอักเสบ ทำให้เซลล์ของตับถูกทำลายระดับ enzyme ของตับมีค่าสูงขึ้น เช่น s-GOT, s-GPT ก็ไม่ได้มีแต่เพียงในตับเพียงอย่างเดียว มีในอวัยวะอื่นด้วย เช่น ในกล้ามเนื้อ เมื่อระดับ enzyme ดังกล่าวสูงขึ้นก็ไม่ได้หมายความว่าต้องเป็นความผิดปกติที่ตับเพียงอย่างเดียว แต่ถ้าระดับ enzyme สูงค่อนข้างมากก็มักจะแสดงถึงความผิดปกติที่ตับ แต่ถ้าสูงไม่มาก แพทย์ก็จะต้องแยกให้ได้ว่าท่ี่สูงเป็นโรคของตับหรือไม่ อาจต้องซักประวัติการดื่มเหล้าเบียร์ การใช้ยา (เพราะยาหลายชนิดทำให้เกิดตับอักเสบได้) อาจต้องแนะนำให้ตรวจเลือดหาการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ B, C (เพราะไวรัสสองชนิดนี้ทำให้เกิดตับอักเสบเรื้อรังได้) อาจต้องส่งตรวจ Ultrasound ช่องท้องส่วนบนเพื่อดูสภาพของตับส่วน enzyme Alkaline phosphatase (AP) มักสะท้อนถึงความผิดปกติที่ท่อน้ำดี (ซึ่งตับมีหน้าที่สร้างน้ำดีด้วย) เช่นอาจสูงในคนที่เป็นนิ่วในท่อน้ำดี หรือในคนที่เป็นมะเร็งของท่อทางเดินน้ำดีเช่นเดียวกัน enzyme Alkaline phosphatase ก็มีในอวัยวะอื่นด้วยเช่นกัน เช่น ในกระดูก ดังนั้นแพทย์อาจจำเป็นต้องตรวจอย่างอื่นเพิ่มเติมด้วย เพื่อยืนยันว่าเป็นความผิดปกติที่ตับหรือไม่
ขอบคุณข้อมูล https://www.saintlouis.or.th/
