อินดิเคเตอร์ (Indicator) คือ สารที่ใช้บอกความเป็นกรด-เบส ของสารละลายได้อย่างหนึ่ง สารประกอบที่เปลี่ยนสีได้ที่ pH เฉพาะตัว จะถูกนำมาใช้เป็นอินดิเคเตอร์ได้ เช่น ฟีนอล์ฟทาลีน จะไม่มีสีเมื่ออยู่ในสารละลายกรด และจะเปลี่ยนเป็นสีชมพู เมื่ออยู่ในสารละลายเบสที่มี pH 8.3 ซึ่งสีของอินดิเคเตอร์
อินดิเคเตอร์มีประโยชน์อย่างไรในปฏิกิริยาเคมี?
ตามที่ได้กล่าวถึงก่อนนี้ว่า อินดิเคเตอร์ คือสารที่ใช้บอกความเป็นกรด-เบส ของสารละลาย ซึ่งปฏิกิริยาในการสังเกตว่ากรดหรือเบสทำปฏิกิริยากัน ณ จุดใดนั้น เราต้องทำการไทเทรตเพื่อหาจุดยุติหรือจุดสมมูลของการเกิดปฏิกิริยาดังกล่าว ซึ่งการไทเทรต คือ วิธีการทางปริมาณวิเคราะห์ (Quantitative Analysis) ใช้ในการหาปริมาตรของสารละลายมาตรฐาน (สารละลายที่เราทราบความเข้มข้นที่แน่นอนแล้ว) ที่ทำปฏิกิริยาพอดีกับสารละลายอื่นซึ่งทราบปริมาตร แต่ยังไม่ทราบความเข้มข้น เพื่อนำค่าปริมาตรที่ได้มาคำนวณหาความเข้มข้นของสารละลายอื่นนั้น
นอกจากนี้ยังมีอินดิเคเตอร์จากธรรมชาติอีกหลายๆ ชนิดที่น่าสนใจ เช่น ดอกอัญชัญ ดอกเฟื่องฟ้า ดอกชบา ช้องนาง ขมิ้นชัน ใบเตย กะหล่ำปลีม่วง เปลือกมังคุด กระเจี๊ยบ เป็นต้น
ตารางที่ 1 ค่า pH ของอินดิเคเตอร์จากธรรมชาติ
| ชนิดของพืช | ช่วง pH ที่เปลี่ยนสี | สีที่เปลี่ยน |
| ดอกอัญชัน | 1-3 | แดง-ม่วง |
| ดอกกระเจี๊ยบ | 6-7 | แดง-เขียว |
| ขมิ้นชัน | 6-7 | เหลืองส้ม |
| ขมิ้นชัน | 11-12 | ส้ม-น้ำตาล |
| ชบาซ้อน | 7-8 | แดง-เขียว |
| ดาวเรืองเหลือง | 9-10 | ไม่มีสี-เขียว |
| กล้วยไม้ | 10-11 | ไม่มีสี-เหลือง |
แหล่งที่มา
มหาวิทยาลัยมหิดล. Learning Science วิชาเคมี เรื่อง กรด-เบส. อินดิเคเตอร์สำหรับกรด-เบส: การเปลี่ยนสีของอินดิเคเตอร์. สืบค้นเมื่อวันที่ 20 ตุลาคม 2562. จาก https://il.mahidol.ac.th/e-media/acid-base/C8.HTM
รศ.ดร. ศุภจิตรา ชัชวาลย,ผศ.ดร. กนกวรรณ. เสรีภาพการทดลอง เรื่องสีสันแห่งธรรมชาติ.สืบค้นเมื่อวันที่ 20 ตุลาคม 2562. จาก https://www.enjoy-science.org/wp-content/uploads/2017/10/TCU_Book_2.pdf
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. หนังสือแบบเรียนเคมีเพิ่มเติม เล่ม 4 ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560. สารละลาย: การไทเทรตกรด-เบส. ศูนย์หนังสือจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย: กรุงเทพฯ
และ https://www.scimath.org/
